Çölyak hastalığı, bağışıklık sisteminin gluten adı verilen bir proteine aşırı tepki göstermesi sonucu ortaya çıkan bir otoimmün hastalıktır. Gluten içeren yiyecekler tüketildiğinde, bağışıklık sistemi ince bağırsaktaki villus adı verilen yapılara zarar verir, sindirimi etkileyerek besin emilimini bozar. Hastalarda yaygın olarak görülen semptomlar arasında karın ağrısı, ishal, kilo kaybı, yorgunluk, deri döküntüsü ve anemi bulunur.
Çölyak hastalığının teşhis edilmesi için bir dizi test yapılır. İlk olarak, genetik yatkınlık taraması yapılır. Çölyak hastalığı genellikle HLA-DQ2 ve HLA-DQ8 adı verilen genlerin varlığı ile ilişkilendirilmiştir. Bu test, hastalığa yatkınlık açısından bireyleri belirlemek amacıyla kullanılır.
Daha sonra, kan örneği alınarak antikor testleri uygulanır. En yaygın kullanılan testler, doku transglutaminaz antikorları (tTG) ve endomisyal antikorlardır (EMA). Yüksek seviyelerde bu antikorların bulunması, çölyak hastalığına işaret eder.
Tanı konulduktan sonra, ince bağırsak biyopsisi gereklidir. Endoskopi sırasında bir prob ile ince bağırsağa ulaşılır ve bir doku örneği alınır. Biyopsi materyali laboratuvara gönderilerek mikroskopta incelenir. İncelemeler sonucunda, ince bağırsakta tipik çölyak hastalığı bulguları tespit edilirse hasta çölyak hastası olarak teşhis edilir.
Son olarak, gluten içeren bir diyet uygulanır ve hastanın semptomları izlenir. Eğer semptomlar glutenin diyetten çıkarılmasıyla düzelirse, teşhis kesinleşir. Ayrıca, gluten içeren bir diyetin ardından yapılan tekrar biyopsi sonucunda bağırsağın düzelmesi de hastalığın teşhisi konusunda önemli bir göstergedir.
Çölyak hastalığının teşhisi, genetik yatkınlık taraması, antikor testleri, ince bağırsak biyopsisi ve semptomların gluten içermeyen bir diyetle düzelmesi gibi bir dizi testle yapılır. Erken teşhis, hastalığın yönetimini ve komplikasyonların önlenmesini sağlar.
Çölyak hastalığı olup olmadığı nasıl anlaşılır?
HLA-DQ2 ve HLA-DQ8 isimli insan lökosit antijenlerine yönelik yapılan genetik testler, çölyak hastalığının tanısını için kullanılabilir. Yapılan testlerin sonuçları çölyak hastalığını destekliyorsa, doktorunuz ince bağırsağınızı endoskop adı verilen ve ucunda kamera bulunan küçük bir kanül yardımıyla inceler.
Çölyak testi için hangi bölüme gidilir?
Öncelikle çölyak hastalığında uzman bir doktorun devamlı takibi altında olmalısınız. Bu genellikle gastroenterolog olabileceği gibi konuya hakim dahiliye uzmanı veya aile hekimi de olabilir.
Çölyak için hangi değere bakılır?
Çölyak tanısı için en duyarlı ve spesifik test doku transglutaminaz (tTG) IgA’dır. IgA testinin tamamlayıcısı olarak ve/veya IgA yetmezliği olan hastada IgG testleri istenebilir. Küçük çocuklar için (yaklaşık 2 yaş veya altı), Deamidated Gliadin IgA ve IgG antikorları da dahil edilmelidir.
Çölyak hastalığı hangi tahlille belli olur?
Çölyak Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir? Kanda antikor testi ve mümkünse genetik testler yapıldıktan sonra sıklıkla endoskopi yöntemine başvurulabilir. Endoskopide, ince bağırsaktan biyopsi denilen örnekler alınır.
